RozwĂłj uzaleĹĽnienia od alkoholu, Książki AA
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Rozwój uzależnienia od alkoholu
1. nieumiarkowane picie towarzyskie,
2. sporadyczne upijanie się,
3. powtarzające się kace,
4. pijesz w celu poprawienia samopoczucia, uzyskania ulgi i odprężenia (wytwarza
się zależność psychiczna),
5. coraz łatwiej poddajesz się towarzyskiemu przymusowi picia,
6. wzrasta tolerancja organizmu na alkohol (tzw. "mocna głowa"),
7. coraz częściej poszukujesz i stwarzasz okazje do picia,
8. pojawiają się luki pamięciowe ("przerwy w życiorysie", "urwany film"),
9. pojawiają się naruszenia zwyczajów związanych z ilością i okolicznościami picia
alkoholu w Twoim środowisku,
10. pojawiają się objawy upośledzonej kontroli nad piciem,
11. coraz częściej pojawia się poczucie winy z powodu picia,
12. lekki niepokój, napięcie, rozdrażnienie, itp. dolegliwości po "przepiciu"
utrzymują się coraz dłużej i są bardziej przykre niż kiedyś (wytwarza się zależność
fizyczna),
13. lekceważysz ostrzeżenia ze strony bliskich i przyjaciół, narastają konflikty z
otoczeniem, szukasz usprawiedliwienia dla swojego picia,
14. unikasz tematów związanych z Twoim piciem, reagujesz agresją,
15. coraz częściej występują luki pamięciowe,
16. pijesz alkohol bez względu na porę dnia,
17. coraz częściej pijesz w samotności,
18. masz kłopoty finansowe i zawodowe,
19. coraz trudniej powstrzymać Ci się od picia,
20. narasta złe samopoczucie przy próbach przerwania picia (objawy abstynenckie),
21. musisz "klinować",
22. wydłużają się okresy picia codziennego,
23. zaniedbujesz swoją pracę i w końcu ją tracisz,
24. tracisz dotychczasowych przyjaciół, a często również i własną rodzinę,
25. coraz łatwiej upijasz się, obniża się Twoja tolerancja na alkohol,
26. pijesz alkohole niespożywcze,
27. narastają klopoty ze zdrowiem (fizycznym i psychicznym).
28. (...)
Przedstawione objawy mogą pojawiać się w nieco innej kolejności,
jednak zawsze prowadzą do tego samego skutku.
Jak do tego dochodzi...
1. Coraz bardziej odpowiada Ci stan odprężenia po wypiciu alkoholu. Chętnie do
niego wracasz. Początkowo nieświadomie, a później już celowo szukasz okazji do picia.
2. Wypijasz bez przykrych konsekwencji znacznie wiecej niż kiedyś. Podziwiają
Twoją "mocną głowę". Cieszysz się, ale jednocześnie nie wiesz, że jest to wynik
przyzwyczajenia się organizmu do alkoholu.
3. Poczatkowo "przerwy w życiorysie" i "urwany film" wystepują sporadycznie.
Wkrótce będą towarzyszyły każdemu piciu. Nie zwracasz uwagi na ten kolejny sygnał
ostrzegawczy, bo nie wiesz, że jest on skutkiem nieprawidłowego funkcjonowania
mózgu.
1
4. Planujesz wypicie tylko kilku kieliszków, a wypijasz znacznie więcej. Obiecujesz,
że w najbliższych dniach nie będziesz pić, ale pijesz, bo to "bardzo ważna okazja". Już
nie jesteś w stanie kontrolować swojego picia. Jest bardzo źle!
5. To już nie jest "kac", to są objawy abstynenckie. W czasie trzeźwienia czujesz
silne osłabienie, nadmiernie pocisz się, drżysz, masz nudności, wymioty, biegunki,
odczuwasz niepokój, źle sypiasz.
6. Ktoś doradził Ci wypicie "klina". Poprawiło Ci się samopoczucie. Teraz robisz to
po każdym "przepiciu". To dowodzi, że organizm człowieka uzależnionego domaga się
kolejnych porcji alkoholu.
7. Coraz częściej masz różne dolegliwości: bóle serca, wątroby, żołądka. Pogorszyła
się pamięć, masz trudności w chodzeniu (nogi "jak z waty"). Jeżeli będziesz pić dalej
może wystąpić padaczka, a nawet choroba psychiczna.
Pamiętaj!
1. Bez względu na stopień zaawansowania istnieje zawsze możliwość zatrzymania
"błędnego koła" i powrót do normalnego życia.
2. Podstawowym warunkiem jest jednak uświadomienie sobie narastającego
problemu, przyznanie się do niego i autentyczna chęć zmiany swojego postępowania.
3. W Twoim otoczeniu na pewno znajdą się osoby, które chcą i mogą Ci pomóc.
Możesz również zwrócić się o poradę do lekarza oraz uzyskać pomoc w grupie AA.
W drugiej połowie XX wieku notuje się systematyczny wzrost rozpowszechnienia
różnego typu uzależnień. Mimo bardzo różnej budowy chemicznej, substancje
wywołujące uzależnienia mają jedną wspólną cechę - działają na ośrodkowy układ
nerwowy (o.u.n.) człowieka modyfikując nasze samopoczucie i zachowanie. Stąd
pochodzi ich nazwa -substancje psychoaktywne. Niektóre z nich są powszechnie i bez
trudu dostępne jak alkohol i tytoń. Ten ostatni znajduje się na pierwszym miejscu jeśli
chodzi o zasięg poważnych powikłań zdrowotnych, które powoduje; w 1994 papierosy
paliło w Polsce blisko 7 mln ludzi, w tym 26% kobiet. Inne substancje psychoaktywne są
dostępne jedynie na recepty. Są to leki - głównie uspokajające (przeciwlękowe), nasenne
oraz przeciwbólowe. Warto dodać, że leki uspokajające zwłaszcza z grupy
benzodwuazepin, należą do najczęściej przepisywanych i to nie tylko w Polsce, przez co
skala uzależnienia które powodują jest naprawdę poważna. Istnieje również duża grupa
środków łatwo dostępnych w sklepach, stosowanych w celu odurzania się: np. kleje,
rozpuszczalniki do farb i lakierów. Wreszcie środki, które są do zdobycia tylko na
czarnym rynku: narkotyki takie jak heroina, kokaina, amfetamina i haszysz.
Według międzynarodowej klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych (ICD-10)do
substancji psychoaktywnych, których używanie prowadzi do zaburzeń psychicznych i
zaburzeń zachowania, zalicza się: alkohol, opiaty (opium i jego pochodne, substancje o
budowie podobnej do morfiny) kanabiniole (konopie indyjskie), leki nasenne i
uspokajające ( z grupy benzodwuazepin i barbituranów) kokainę, substancje
psychostymulujące (w tym kofeinę), lotne rozpuszczalniki, substancje halucynogenne,
tytoń i inne.
KONSEKWENCJE
Z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych, w szczególności z takim które prowadzi
do uzależnienia, wiążą się problemy zdrowotne, materialne i emocjonalne jednostki i jej
rodziny, poważne koszty społeczne i ekonomiczne (przestępczość, koszta leczenia,
2
nieobecność w pracy, wypadki itd.). Straty zdrowotne zależą od rodzaju substancji, drogi
podawania, częstości przyjmowania oraz osobniczej wrażliwości. Niezależnie od tego,
wszyscy którzy przyjmują środki psychoaktywne są bardziej narażeni na wystąpienie
urazów i wypadków komunikacyjnych, chorób przewlekłych (w tym powikłań
neurologicznych i psychiatrycznych), a także przedawkowań tych substancji, które
prowadzić mogą do zgonu (zatrucie lekami uspokajającymi jest trzecim co do częstości
sposobem odebrania sobie życia w Polsce). Do tego dochodzą konsekwencje
ogólnomedyczne, jak np. choroby układu oddechowego i krążenia, nowotwory i inne,
będące konsekwencją palenia papierosów. Ogólnie, w populacji ludzi przyjmujących i
uzależnionych od środków psychoaktywnych zwiększona jest śmiertelność w
porównaniu z resztą społeczeństwa.
DEFINICJE
W międzynarodowej klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych (ICD-10) zostało
wyróżnionych szereg zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania, które są
konsekwencją epizodycznego lub stałego używania środków psychoaktywnych.
1.
OSTRE ZATRUCIE
Jest to stan spowodowany przyjęciem środka psychoaktywnego np. alkoholu.
Charakteryzuje się zaburzeniami świadomości, procesów poznawczych, afektu (nastroju)
i innych funkcji psychicznych, a także zaburzeniami wegetatywnymi i somatycznymi
(czyli dotyczącymi organizmu). Na ogół jest ściśle związane z wielkością dawki, ale u
niektórych osób nawet minimalne ilości substancji mogą powodować nieproporcjonalnie
ciężkie zatrucia. Reakcja organizmu bywa związana z wyjściowym stanem psychicznym
człowieka oraz uwarunkowaniami środowiskowymi. Objawy zatrucia nie zawsze
przypominają podstawowe działanie substancji, np. leki działające tłumiąco na mózg
mogą wywoływać podniecenie, a stymulujące - spowolnienie.
2.
UŻYWANIE SZKODLIWE
Jest to taki sposób przyjmowania substancji, który powoduje szkody zdrowotne
(somatyczne, np. poalkoholowe zapalenie trzustki lub psychiczne, np. obniżenie nastroju
występujące po ciągu alkoholowym). Pojęcie "używanie szkodliwe" zbliżone jest do
amerykańskiego terminu "abuse" (nadużywanie); takie przyjmowanie substancji często
prowadzi do uzależnienia.
Klasyfikacja ICD -10 uwzględnia również sytuację w której nadużywanie dotyczy
substancji nieuzależniających, takich jak: środki przeczyszczające, przeciwbólowe (nie z
grupy opiatów, ich nadużywanie prowadzi do uzależnienia), witaminy, leki
przeciwdepresyjne, czy hormony sterydowe. Nadużywanie tych środków jak np.
steroidów (anabolików) w celu przyrostu masy mięśniowej ma również wyraźnie zły
wpływ na zdrowie człowieka.
3.
UZALEŻNIENIE
(zespół uzależnienia)
Określa się w ten sposób zespół różnych zjawisk na poziomie fizjologii, funkcjonowania
psychicznego (procesów poznawczych) i zachowania człowieka związanych z
przyjmowaniem substancji lub grupy substancji psychoaktywnych, które zaczynają
dominować nad zachowaniem, które charakteryzowały jednostkę przed uzależnieniem
się. Głównym objawem zespołu jest przemożny, odczuwany jako nie do odparcia, głód
(pragnienie) przyjęcia danego środka psychoaktywnego.
3
Poniższy zestaw objawów pozwala na rozpoznanie uzależnienia (przynajmniej 3 z 6,
występujące łącznie):
a. Silne pragnienie lub poczucie przymusu przyjmowania substancji.
b. Trudności z samokontrolą dotyczącą powstrzymania się od zażycia środka,
przyjmowanej ilości oraz czasu zakończenia jego przyjmowania.
c. Wystąpienie zespołu abstynencyjnego (czyli zespół objawów występujących po
zaniechaniu przyjmowania środka lub wydatnego zmniejszenia jego dawki dobowej).
Określony zespół objawów jest charakterystyczny dla danej substancji psychoaktywnej.
d. Stwierdzenie tolerancji, tj. sytuacji w której dla osiągnięcia zamierzonego efektu
konieczne jest przyjmowanie coraz wyższych dawek substancji.
e. Utrata zainteresowań i przyjemności istniejących przed uzależnieniem się; wszystkie
wysiłki uzależnionego skierowane są na zdobycie środka.
f. Przyjmowanie środka mimo ewidentnych dowodów na jego fatalny wpływ na zdrowie
jednostki oraz jej stosunki społeczne (np. picie alkoholu mimo stwierdzenia marskości
wątroby u osoby uzależnionej od alkoholu).
Uzależnienie od substancji psychoaktywnej może mieć charakter psychiczny i/lub
fizyczny.
Zależność psychiczna - charakterystyczne dla niej jest silne pożądanie danej substancji.
Środek ten jest przyjmowany celem doświadczenia pożądanego działania albo też celem
uniknięcia złego poczucia powstałego w obliczu braku tego środka. Zależność
psychiczna nie prowadzi do wystąpienia zespołu abstynencyjnego przy odstawieniu
substancji.
Zależność fizyczna - stan ten charakteryzuje zjawisko tolerancji, czyli konieczności
zwiększania dawki dla uzyskania pożądanego efektu. Dochodzi w nim do neuroadaptacji
względem danej substancji (zmian neurochemicznych i strukturalnych w mózgu), w
rezultacie gwałtowne jej odstawienie prowadzi do rozwinięcia zespołu abstynencyjnego.
Obecnie w środowisku naukowym istnieje tendencja aby nie rozróżniać zbyt ostro obu
typów uzależnień i mówić raczej o jednym zespole uzależnienia.
Wyraźną zależność fizyczną powodują tylko trzy grupy środków, których przyjmowanie
prowadzi do wystąpienia tolerancji. Są to: alkohol, narkotyki i leki z grupy opiatów
(morfinopodobne), oraz leki uspokajające i nasenne.
Należy pamiętać, że często obserwuje się zjawisko politoksykomanii, czyli
przyjmowania i uzależnienia od więcej niż jednej substancji psychoaktywnej.
Zgodnie z wiedzą medyczną uzależnienie jest stanem chorobowym wymagającym
leczenia, a państwo powinno podejmować działania profilaktyczne na różnych
szczeblach aby mu zapobiec.
4.
ZESPOŁY ABSTYNENCYJN
E (patrz cechy uzależnienia)
Składają się na niego charakterystyczne dla danej substancji objawy somatyczne oraz
psychopatologiczne o różnym stopniu nasilenia. Może być wikłany napadami
drgawkowymi oraz majaczeniem w wypadku alkoholu (zobacz alkohol i delirium
tremens).
5.
ZABURZENIA PSYCHOTYCZNE
Mogą mieć różny obraz psychopatologiczny w zależności od rodzaju przyjmowanej
substancji, osobowości człowieka i jego stanu psychicznego oraz otoczenia, w którym się
znajduje. Najczęściej występujące objawy to: halucynacje, nastawienia urojeniowe i
4
urojenia, zaburzenia nastroju i napędu oraz jakościowe zaburzenia świadomości,
najczęściej o typie przymglenia. Na ogół wszystkie ustępują, przynajmniej częściowo w
ciągu miesiąca, a całkowicie zanikają przed upływem 6 miesięcy. Do tej kategorii nie
zalicza się ostrego zatrucia oraz stanów psychotycznych w przebiegu zespołu
abstynencyjnego.
6
. ZESPÓŁ AMNESTYCZNY
Typowo występuje w przebiegu długotrwałego alkoholizmu. Charakteryzują go znaczne
zaburzenia pamięci świeżej, dotyczące utrwalania śladów pamięciowych bieżących
wydarzeń, co powoduje narastanie luk pamięciowych, które pacjent wypełnia
konfabulacjami (czyli wymysłami). Pamięć wydarzeń dawnych może być również
upośledzona, podczas gdy przypominanie jest prawidłowe. Inne funkcje poznawcze na
ogół są dobrze zachowane.
7.
ZABURZENIA PSYCHOTYCZNE REZYDUALNE
oraz późno ujawniające się
Ta kategoria mówi o zaburzeniach dotyczących procesów poznawczych (w tym
otępienia), afektu, osobowości lub zachowania, związanych z przyjmowaniem substancji
psychoaktywnej i utrzymujących się dłużej niż okres jej bezpośredniego działania. W tej
grupie są np. tzw. "flashbacks" czyli krótkotrwałe powracanie do przebytych kiedyś
doznań (np. po LSD).
Zamieszczony poniżej
opis zawiera omówienie objawów
towarzyszących zwykle piciu
alkoholu, bedących bezpośrednim efektem zależnym od stopnia stężenia alkoholu we
krwi osoby pijącej o średniej wadze ciala (ok. 75 kg). Podkreślamy jednak, iż tabela ta
nie jest wyrocznią, przedstawia ona bowiem jedynie pewien ogólny schemat zjawisk. W
rzeczywistości objawy występujące po wypiciu rożnych ilości alkoholu mogą być u tej
samej osoby zaskakująco rozmaite.
ZATRUCIE ALKOHOLEM
Poniższe zestawienie obrazuje rozwój objawów zatrucia w zależności od poziomu
alkoholu we krwi.
0,30-0,5 promila
Upośledzenie koordynacji wzrokowo - ruchowej, nieznaczne zaburzenia równowagi oraz
euforia i obniżenie krytycyzmu;
0,50-0,7 promila
Zaburzenia sprawności ruchowej (niezauważalne osłabienie refleksu), nadmierna
pobudliwość i gadatliwość, a także obniżenie samokontroli oraz błędna ocena własnych
możliwości, które prowadza do fałszywej oceny sytuacji;
0,7-2,0 promile
Zaburzenia równowagi, sprawności i koordynacji ruchowej, obniżenie progu bólu,
pogłębiający się w miarę narastania intoksykacji alkoholowej spadek sprawności
intelektualnej (błędy w logicznym rozumowaniu, wadliwe wyciąganie wniosków itp.),
opóźnienie czasu reakcji, wyraźna drażliwość, obniżona tolerancja na innych,
zachowania agresywne, pobudzenie seksualne, wzrost ciśnienia krwi oraz przyspieszenie
akcji serca;
2,0-3,0 promile
Zaburzenia mowy (bełkotliwa), wyraźne spowolnienie i zaburzenia równowagi (chód na
szerokiej podstawie, chwianie i przewracanie się), wzmożona senność, znacznie obniżona
zdolność do kontroli własnych zachowań ( w większości przypadków trudno jest mówić
o jakimkolwiek samodzielnym działaniu i wykonywaniu skoordynowanych ruchów);
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl pingus1.htw.pl
Rozwój uzależnienia od alkoholu
1. nieumiarkowane picie towarzyskie,
2. sporadyczne upijanie się,
3. powtarzające się kace,
4. pijesz w celu poprawienia samopoczucia, uzyskania ulgi i odprężenia (wytwarza
się zależność psychiczna),
5. coraz łatwiej poddajesz się towarzyskiemu przymusowi picia,
6. wzrasta tolerancja organizmu na alkohol (tzw. "mocna głowa"),
7. coraz częściej poszukujesz i stwarzasz okazje do picia,
8. pojawiają się luki pamięciowe ("przerwy w życiorysie", "urwany film"),
9. pojawiają się naruszenia zwyczajów związanych z ilością i okolicznościami picia
alkoholu w Twoim środowisku,
10. pojawiają się objawy upośledzonej kontroli nad piciem,
11. coraz częściej pojawia się poczucie winy z powodu picia,
12. lekki niepokój, napięcie, rozdrażnienie, itp. dolegliwości po "przepiciu"
utrzymują się coraz dłużej i są bardziej przykre niż kiedyś (wytwarza się zależność
fizyczna),
13. lekceważysz ostrzeżenia ze strony bliskich i przyjaciół, narastają konflikty z
otoczeniem, szukasz usprawiedliwienia dla swojego picia,
14. unikasz tematów związanych z Twoim piciem, reagujesz agresją,
15. coraz częściej występują luki pamięciowe,
16. pijesz alkohol bez względu na porę dnia,
17. coraz częściej pijesz w samotności,
18. masz kłopoty finansowe i zawodowe,
19. coraz trudniej powstrzymać Ci się od picia,
20. narasta złe samopoczucie przy próbach przerwania picia (objawy abstynenckie),
21. musisz "klinować",
22. wydłużają się okresy picia codziennego,
23. zaniedbujesz swoją pracę i w końcu ją tracisz,
24. tracisz dotychczasowych przyjaciół, a często również i własną rodzinę,
25. coraz łatwiej upijasz się, obniża się Twoja tolerancja na alkohol,
26. pijesz alkohole niespożywcze,
27. narastają klopoty ze zdrowiem (fizycznym i psychicznym).
28. (...)
Przedstawione objawy mogą pojawiać się w nieco innej kolejności,
jednak zawsze prowadzą do tego samego skutku.
Jak do tego dochodzi...
1. Coraz bardziej odpowiada Ci stan odprężenia po wypiciu alkoholu. Chętnie do
niego wracasz. Początkowo nieświadomie, a później już celowo szukasz okazji do picia.
2. Wypijasz bez przykrych konsekwencji znacznie wiecej niż kiedyś. Podziwiają
Twoją "mocną głowę". Cieszysz się, ale jednocześnie nie wiesz, że jest to wynik
przyzwyczajenia się organizmu do alkoholu.
3. Poczatkowo "przerwy w życiorysie" i "urwany film" wystepują sporadycznie.
Wkrótce będą towarzyszyły każdemu piciu. Nie zwracasz uwagi na ten kolejny sygnał
ostrzegawczy, bo nie wiesz, że jest on skutkiem nieprawidłowego funkcjonowania
mózgu.
1
4. Planujesz wypicie tylko kilku kieliszków, a wypijasz znacznie więcej. Obiecujesz,
że w najbliższych dniach nie będziesz pić, ale pijesz, bo to "bardzo ważna okazja". Już
nie jesteś w stanie kontrolować swojego picia. Jest bardzo źle!
5. To już nie jest "kac", to są objawy abstynenckie. W czasie trzeźwienia czujesz
silne osłabienie, nadmiernie pocisz się, drżysz, masz nudności, wymioty, biegunki,
odczuwasz niepokój, źle sypiasz.
6. Ktoś doradził Ci wypicie "klina". Poprawiło Ci się samopoczucie. Teraz robisz to
po każdym "przepiciu". To dowodzi, że organizm człowieka uzależnionego domaga się
kolejnych porcji alkoholu.
7. Coraz częściej masz różne dolegliwości: bóle serca, wątroby, żołądka. Pogorszyła
się pamięć, masz trudności w chodzeniu (nogi "jak z waty"). Jeżeli będziesz pić dalej
może wystąpić padaczka, a nawet choroba psychiczna.
Pamiętaj!
1. Bez względu na stopień zaawansowania istnieje zawsze możliwość zatrzymania
"błędnego koła" i powrót do normalnego życia.
2. Podstawowym warunkiem jest jednak uświadomienie sobie narastającego
problemu, przyznanie się do niego i autentyczna chęć zmiany swojego postępowania.
3. W Twoim otoczeniu na pewno znajdą się osoby, które chcą i mogą Ci pomóc.
Możesz również zwrócić się o poradę do lekarza oraz uzyskać pomoc w grupie AA.
W drugiej połowie XX wieku notuje się systematyczny wzrost rozpowszechnienia
różnego typu uzależnień. Mimo bardzo różnej budowy chemicznej, substancje
wywołujące uzależnienia mają jedną wspólną cechę - działają na ośrodkowy układ
nerwowy (o.u.n.) człowieka modyfikując nasze samopoczucie i zachowanie. Stąd
pochodzi ich nazwa -substancje psychoaktywne. Niektóre z nich są powszechnie i bez
trudu dostępne jak alkohol i tytoń. Ten ostatni znajduje się na pierwszym miejscu jeśli
chodzi o zasięg poważnych powikłań zdrowotnych, które powoduje; w 1994 papierosy
paliło w Polsce blisko 7 mln ludzi, w tym 26% kobiet. Inne substancje psychoaktywne są
dostępne jedynie na recepty. Są to leki - głównie uspokajające (przeciwlękowe), nasenne
oraz przeciwbólowe. Warto dodać, że leki uspokajające zwłaszcza z grupy
benzodwuazepin, należą do najczęściej przepisywanych i to nie tylko w Polsce, przez co
skala uzależnienia które powodują jest naprawdę poważna. Istnieje również duża grupa
środków łatwo dostępnych w sklepach, stosowanych w celu odurzania się: np. kleje,
rozpuszczalniki do farb i lakierów. Wreszcie środki, które są do zdobycia tylko na
czarnym rynku: narkotyki takie jak heroina, kokaina, amfetamina i haszysz.
Według międzynarodowej klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych (ICD-10)do
substancji psychoaktywnych, których używanie prowadzi do zaburzeń psychicznych i
zaburzeń zachowania, zalicza się: alkohol, opiaty (opium i jego pochodne, substancje o
budowie podobnej do morfiny) kanabiniole (konopie indyjskie), leki nasenne i
uspokajające ( z grupy benzodwuazepin i barbituranów) kokainę, substancje
psychostymulujące (w tym kofeinę), lotne rozpuszczalniki, substancje halucynogenne,
tytoń i inne.
KONSEKWENCJE
Z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych, w szczególności z takim które prowadzi
do uzależnienia, wiążą się problemy zdrowotne, materialne i emocjonalne jednostki i jej
rodziny, poważne koszty społeczne i ekonomiczne (przestępczość, koszta leczenia,
2
nieobecność w pracy, wypadki itd.). Straty zdrowotne zależą od rodzaju substancji, drogi
podawania, częstości przyjmowania oraz osobniczej wrażliwości. Niezależnie od tego,
wszyscy którzy przyjmują środki psychoaktywne są bardziej narażeni na wystąpienie
urazów i wypadków komunikacyjnych, chorób przewlekłych (w tym powikłań
neurologicznych i psychiatrycznych), a także przedawkowań tych substancji, które
prowadzić mogą do zgonu (zatrucie lekami uspokajającymi jest trzecim co do częstości
sposobem odebrania sobie życia w Polsce). Do tego dochodzą konsekwencje
ogólnomedyczne, jak np. choroby układu oddechowego i krążenia, nowotwory i inne,
będące konsekwencją palenia papierosów. Ogólnie, w populacji ludzi przyjmujących i
uzależnionych od środków psychoaktywnych zwiększona jest śmiertelność w
porównaniu z resztą społeczeństwa.
DEFINICJE
W międzynarodowej klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych (ICD-10) zostało
wyróżnionych szereg zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania, które są
konsekwencją epizodycznego lub stałego używania środków psychoaktywnych.
1.
OSTRE ZATRUCIE
Jest to stan spowodowany przyjęciem środka psychoaktywnego np. alkoholu.
Charakteryzuje się zaburzeniami świadomości, procesów poznawczych, afektu (nastroju)
i innych funkcji psychicznych, a także zaburzeniami wegetatywnymi i somatycznymi
(czyli dotyczącymi organizmu). Na ogół jest ściśle związane z wielkością dawki, ale u
niektórych osób nawet minimalne ilości substancji mogą powodować nieproporcjonalnie
ciężkie zatrucia. Reakcja organizmu bywa związana z wyjściowym stanem psychicznym
człowieka oraz uwarunkowaniami środowiskowymi. Objawy zatrucia nie zawsze
przypominają podstawowe działanie substancji, np. leki działające tłumiąco na mózg
mogą wywoływać podniecenie, a stymulujące - spowolnienie.
2.
UŻYWANIE SZKODLIWE
Jest to taki sposób przyjmowania substancji, który powoduje szkody zdrowotne
(somatyczne, np. poalkoholowe zapalenie trzustki lub psychiczne, np. obniżenie nastroju
występujące po ciągu alkoholowym). Pojęcie "używanie szkodliwe" zbliżone jest do
amerykańskiego terminu "abuse" (nadużywanie); takie przyjmowanie substancji często
prowadzi do uzależnienia.
Klasyfikacja ICD -10 uwzględnia również sytuację w której nadużywanie dotyczy
substancji nieuzależniających, takich jak: środki przeczyszczające, przeciwbólowe (nie z
grupy opiatów, ich nadużywanie prowadzi do uzależnienia), witaminy, leki
przeciwdepresyjne, czy hormony sterydowe. Nadużywanie tych środków jak np.
steroidów (anabolików) w celu przyrostu masy mięśniowej ma również wyraźnie zły
wpływ na zdrowie człowieka.
3.
UZALEŻNIENIE
(zespół uzależnienia)
Określa się w ten sposób zespół różnych zjawisk na poziomie fizjologii, funkcjonowania
psychicznego (procesów poznawczych) i zachowania człowieka związanych z
przyjmowaniem substancji lub grupy substancji psychoaktywnych, które zaczynają
dominować nad zachowaniem, które charakteryzowały jednostkę przed uzależnieniem
się. Głównym objawem zespołu jest przemożny, odczuwany jako nie do odparcia, głód
(pragnienie) przyjęcia danego środka psychoaktywnego.
3
Poniższy zestaw objawów pozwala na rozpoznanie uzależnienia (przynajmniej 3 z 6,
występujące łącznie):
a. Silne pragnienie lub poczucie przymusu przyjmowania substancji.
b. Trudności z samokontrolą dotyczącą powstrzymania się od zażycia środka,
przyjmowanej ilości oraz czasu zakończenia jego przyjmowania.
c. Wystąpienie zespołu abstynencyjnego (czyli zespół objawów występujących po
zaniechaniu przyjmowania środka lub wydatnego zmniejszenia jego dawki dobowej).
Określony zespół objawów jest charakterystyczny dla danej substancji psychoaktywnej.
d. Stwierdzenie tolerancji, tj. sytuacji w której dla osiągnięcia zamierzonego efektu
konieczne jest przyjmowanie coraz wyższych dawek substancji.
e. Utrata zainteresowań i przyjemności istniejących przed uzależnieniem się; wszystkie
wysiłki uzależnionego skierowane są na zdobycie środka.
f. Przyjmowanie środka mimo ewidentnych dowodów na jego fatalny wpływ na zdrowie
jednostki oraz jej stosunki społeczne (np. picie alkoholu mimo stwierdzenia marskości
wątroby u osoby uzależnionej od alkoholu).
Uzależnienie od substancji psychoaktywnej może mieć charakter psychiczny i/lub
fizyczny.
Zależność psychiczna - charakterystyczne dla niej jest silne pożądanie danej substancji.
Środek ten jest przyjmowany celem doświadczenia pożądanego działania albo też celem
uniknięcia złego poczucia powstałego w obliczu braku tego środka. Zależność
psychiczna nie prowadzi do wystąpienia zespołu abstynencyjnego przy odstawieniu
substancji.
Zależność fizyczna - stan ten charakteryzuje zjawisko tolerancji, czyli konieczności
zwiększania dawki dla uzyskania pożądanego efektu. Dochodzi w nim do neuroadaptacji
względem danej substancji (zmian neurochemicznych i strukturalnych w mózgu), w
rezultacie gwałtowne jej odstawienie prowadzi do rozwinięcia zespołu abstynencyjnego.
Obecnie w środowisku naukowym istnieje tendencja aby nie rozróżniać zbyt ostro obu
typów uzależnień i mówić raczej o jednym zespole uzależnienia.
Wyraźną zależność fizyczną powodują tylko trzy grupy środków, których przyjmowanie
prowadzi do wystąpienia tolerancji. Są to: alkohol, narkotyki i leki z grupy opiatów
(morfinopodobne), oraz leki uspokajające i nasenne.
Należy pamiętać, że często obserwuje się zjawisko politoksykomanii, czyli
przyjmowania i uzależnienia od więcej niż jednej substancji psychoaktywnej.
Zgodnie z wiedzą medyczną uzależnienie jest stanem chorobowym wymagającym
leczenia, a państwo powinno podejmować działania profilaktyczne na różnych
szczeblach aby mu zapobiec.
4.
ZESPOŁY ABSTYNENCYJN
E (patrz cechy uzależnienia)
Składają się na niego charakterystyczne dla danej substancji objawy somatyczne oraz
psychopatologiczne o różnym stopniu nasilenia. Może być wikłany napadami
drgawkowymi oraz majaczeniem w wypadku alkoholu (zobacz alkohol i delirium
tremens).
5.
ZABURZENIA PSYCHOTYCZNE
Mogą mieć różny obraz psychopatologiczny w zależności od rodzaju przyjmowanej
substancji, osobowości człowieka i jego stanu psychicznego oraz otoczenia, w którym się
znajduje. Najczęściej występujące objawy to: halucynacje, nastawienia urojeniowe i
4
urojenia, zaburzenia nastroju i napędu oraz jakościowe zaburzenia świadomości,
najczęściej o typie przymglenia. Na ogół wszystkie ustępują, przynajmniej częściowo w
ciągu miesiąca, a całkowicie zanikają przed upływem 6 miesięcy. Do tej kategorii nie
zalicza się ostrego zatrucia oraz stanów psychotycznych w przebiegu zespołu
abstynencyjnego.
6
. ZESPÓŁ AMNESTYCZNY
Typowo występuje w przebiegu długotrwałego alkoholizmu. Charakteryzują go znaczne
zaburzenia pamięci świeżej, dotyczące utrwalania śladów pamięciowych bieżących
wydarzeń, co powoduje narastanie luk pamięciowych, które pacjent wypełnia
konfabulacjami (czyli wymysłami). Pamięć wydarzeń dawnych może być również
upośledzona, podczas gdy przypominanie jest prawidłowe. Inne funkcje poznawcze na
ogół są dobrze zachowane.
7.
ZABURZENIA PSYCHOTYCZNE REZYDUALNE
oraz późno ujawniające się
Ta kategoria mówi o zaburzeniach dotyczących procesów poznawczych (w tym
otępienia), afektu, osobowości lub zachowania, związanych z przyjmowaniem substancji
psychoaktywnej i utrzymujących się dłużej niż okres jej bezpośredniego działania. W tej
grupie są np. tzw. "flashbacks" czyli krótkotrwałe powracanie do przebytych kiedyś
doznań (np. po LSD).
Zamieszczony poniżej
opis zawiera omówienie objawów
towarzyszących zwykle piciu
alkoholu, bedących bezpośrednim efektem zależnym od stopnia stężenia alkoholu we
krwi osoby pijącej o średniej wadze ciala (ok. 75 kg). Podkreślamy jednak, iż tabela ta
nie jest wyrocznią, przedstawia ona bowiem jedynie pewien ogólny schemat zjawisk. W
rzeczywistości objawy występujące po wypiciu rożnych ilości alkoholu mogą być u tej
samej osoby zaskakująco rozmaite.
ZATRUCIE ALKOHOLEM
Poniższe zestawienie obrazuje rozwój objawów zatrucia w zależności od poziomu
alkoholu we krwi.
0,30-0,5 promila
Upośledzenie koordynacji wzrokowo - ruchowej, nieznaczne zaburzenia równowagi oraz
euforia i obniżenie krytycyzmu;
0,50-0,7 promila
Zaburzenia sprawności ruchowej (niezauważalne osłabienie refleksu), nadmierna
pobudliwość i gadatliwość, a także obniżenie samokontroli oraz błędna ocena własnych
możliwości, które prowadza do fałszywej oceny sytuacji;
0,7-2,0 promile
Zaburzenia równowagi, sprawności i koordynacji ruchowej, obniżenie progu bólu,
pogłębiający się w miarę narastania intoksykacji alkoholowej spadek sprawności
intelektualnej (błędy w logicznym rozumowaniu, wadliwe wyciąganie wniosków itp.),
opóźnienie czasu reakcji, wyraźna drażliwość, obniżona tolerancja na innych,
zachowania agresywne, pobudzenie seksualne, wzrost ciśnienia krwi oraz przyspieszenie
akcji serca;
2,0-3,0 promile
Zaburzenia mowy (bełkotliwa), wyraźne spowolnienie i zaburzenia równowagi (chód na
szerokiej podstawie, chwianie i przewracanie się), wzmożona senność, znacznie obniżona
zdolność do kontroli własnych zachowań ( w większości przypadków trudno jest mówić
o jakimkolwiek samodzielnym działaniu i wykonywaniu skoordynowanych ruchów);
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]