Rozmowy o Biblii - Nowy testament, eBooks txt
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Anna widerkwnaRozmowy o Biblii. Nowy Testament.Projekt okadki i stron tytuowych MARYNA WINIEWSKARedaktor JOLANTA KOWALCZUKRedaktor techniczny DANUTA JEZIERSKA-ACZEKOpracowanie kartograficzne SAWOMIRA JAROCISKAKorekta BOENNA FRANKOWSKAEWA ABCKACopyright by Anna widerkwna, Warszawa 2000ISBN 83-01-13044-XWydawnictwa Naukowe PWN SAul. Miodowa 10, 00-251 Warszawatel.: 69 54 321, e-mail: pwn@pwn.com.plwww.pwn.com.plWydawnictwo Naukowe PWN SAWydanie trzecieArkuszy drukarskich 22,5 + l ark. wkt. koi.Skad i amanie: Phototext. WarszawaDruk ukoczono w styczniu 2002 r.Druk i oprawa: Pabianickie Zakady Graficzne SAROZMOWY O NOWYM TESTAMENCIEPo Rozmowach o Biblii i Rozmw o Biblii cigu dalszym* pojawia si oto ksika o tytule Rozmowy o Biblii. Nowy Testament. Wynika to, jak myl, z faktu, e kiedy wychodzia pierwsza ksika ani jej Autorka, ani Wydawnictwo nie zdawali sobie w peni sprawy, co bdzie dalej. Zadecydowali w gruncie rzeczy Czytelnicy, ktrym ta jedna ksika jako nie wystarczaa, mimo ostatniego rozdziau powiconego ju Nowemu Testamentowi. Wobec tego w Rozmw o Biblii cigu dalszym staraam si przedstawi mniej jeszcze znany na og od pierwszych ksig Pisma witego okres powygnaniowy, to jest obejmujcy czasy od powrotu z wygnania babiloskiego (schyek VI w. przed Chr.) do panowania Heroda Wielkiego (31- r. przed Chr.), dochodzc w ten sposb ju do epoki ycia Jezusa i narodzin chrzecijastwa. Wtedy decyzja o napisaniu trzeciej ksiki, tym razem o Nowym Testamencie, bya ju podjta. I wanie t ksik oddajemy obecnie do rak Czytelnikw.Zgodnie z tytuem to rwnie maj by rozmowy", a zatem nie monolog. Pragn tu take skoni Czytelnika, aby nie przyjmowa jedynie biernie podanych tu wiadomoci i moich rozwaa, lecz by si wczy czynnie do wsplnej pracy. W tym celu powinien z jednej strony samodzielnie myle, z drugiej za czyta t ksik z Bibli w rku. Wanie: z Bibli! Nadal bowiem pozostaje aktualna zasada, e Bibli objania najlepiej sama Biblia.* A. widerkwna, Rozmowy o Biblii, Warszawa 2000 (wyd. 6; 1994 - wyd. 1); A. widerkwna, Rozmw o Biblii cig dalszy, Warszawa 2000 (wyd. 3; 1996 - wyd. 1). Oba tytuy bdziemy cyt. dalej: Rozmowy o Biblii i Rozmw o Biblii cig dalszy. 5Nie jest wykluczone, e kto w tym miejscu zechce zaprotestowa. Moe zreszt sprowokuje go do tego sam tytu ksiki - Rozmowy o Biblii. Nowy Testament - gdy on przywyk ten Nowy Testament jako od reszty Biblii odcza, uwaajc j przede wszystkim za okrelenie tego, co nazywamy zazwyczaj Starym Testamentem.A tymczasem - jak mwi w. Augustyn - Nowy Testament jest ukryty w Starym, a Stary Testament wyjania si w Nowym", a sowa te przytacza za nim rwnie nowy Katechizm Kocioa Katolickiego*. Powizania te i zalenoci musz by oczywiste i dla tego, kto chrzecijaninem nie jest, tyle tylko, e bdzie je inaczej interpretowa i ocenia. Dla niego to wanie Koci, zrodzony jako nowa sekta judaizmu, od samego pocztku odczytywa po swojemu to, co mia pniej nazwa Starym Testamentem, odnajdujc w nim zapowiedzi, ktre uznawa za zrealizowane w Nowym. Dla judaizmu za Biblia bya zawsze Boym Sowem ywym. Wielu chrzecijan natomiast o tym jakby nie pamitao. Niektrym z nich wydawao si czasem, a niekiedy wbrew oficjalnej nauce Kocioa wydaje si nadal, e Stary Testament jest im wcale niepotrzebny. A tymczasem bez jego dobrej znajomoci ani wierzcy, ani niewierzcy nie moe poj w peni Nowego. I nie chodzi tu tylko o cytaty czy cakiem wyrane odwoania. Nowe Przymierze wyrasta z Przymierza Pierwszego i nie sposb jednego zrozumie bez drugiego. A poniewa spotkanie z owym Pierwszym Przymierzem jest dla nas na og trudniejsze, byo rzecz logiczn, bym zacza najpierw od niego.Wielokrotnie w poprzednich ksikach staraam si zwrci uwag Czytelnikw na wano waciwego zrozumienia wystpujcych w Biblii gatunkw i form literackich, niekiedy cakiem dla nas obcych. Nie zawsze zdajemy sobie spraw, e dotyczy to take Nowego Testamentu, ktry wydaje si nam o tyle bliszy od Starego. A przecie jedynie poprawne rozpoznanie gatunku literackiego pozwala na waciw interpretacj tekstu oraz na zrozumienie intencji autora, ktra - dla czytelnika wierzcego - jest rwnie intencj samego Boga. Ot Sobr Watykaski II w Konstytucji o Objawieniu stwierdza, e do sporzdzenia Ksig witych wybra Bg ludzi w ten* w. Augustyn, Quaestiones in Heptateuchum, 2,73 (PL 34,623), w przekadzie Autorki; por. Sobr Watykaski II, Konstytucja o Objawieniu, 16, oraz Katechizm 6 Kocioa Katolickiego, 129, Pozna 1994.sposb, i pracujc dla Niego posugiwali si swymi wasnymi moliwociami i zdolnociami", byli zatem w peni prawdziwymi autorami". Bg bowiem przemawia do ludzi na sposb ludzki". Aby Go zatem zrozumie, trzeba przede wszystkim stara si zrozumie, co chcieli powiedzie swoim wspczesnym ludzcy autorzy. Inaczej przecie czyta si poemat lub hymn religijny, inaczej tekst prawniczy, inaczej przypowie. Bdne okrelenie gatunku literackiego musi prowadzi do nieporozumie*.Nie mniejsze trudnoci wynikaj rwnie z potrzeby korzystania z tumaczenia. Nowy Testament jest w caoci pisany po grecku. Wikszo z nas tego jzyka nie zna, a kady przekad, choby najlepszy, jest jakim znieksztaceniem. Co gorsza, nie chodzi tu tylko o przekad z jednego jzyka na drugi, lecz rwnie o prb przeoenia na nasze kategorie mylowe obcej nam pod wieloma wzgldami mentalnoci ludzi yjcych niemal dwa tysice lat temu.Zadanie, ktrego si podjam, nie jest bynajmniej atwe, mimo e ju od do dawna prowadz wykady biblijne na Uniwersytecie Warszawskim i biblijne spotkania w grupach, zwizanych z kilkoma kocioami. Z zawodu jestem, jak to si mwi potocznie, staroyt-nikiem", a dokadniej - przede wszystkim historykiem kultury staroytnego wiata mwicego po grecku, z przekonania za katoliczk. To podwjne uwarunkowanie, ktre kazao mi bardzo wczenie zainteresowa si Pismem witym, wpyno te w sposb znaczcy na ksztat moich Rozmw o Biblii (kadej z trzech ksiek). Przychodzc ze wiata pogaskiego nauczyam si bowiem patrze na Bibli rwnie z punktu widzenia pogan, co pozwala niekiedy zauway rzeczy niedostrzegalne z innej perspektywy. A piszc jako katoliczka staram si przy okazji przedstawi moim Czytelnikom - tym wierzcym i tym niewierzcym - take i to, co mwi na te tematy Koci katolicki, a o czym czsto nie maj pojcia tak jedni, jak i drudzy. Wszystkim te bez rnicy chciaabym pokaza, jak widzi dzisiaj ca Bibli i Nowy Testament w szczeglnoci wspczesna nauka i jak cenne dla kadego moe by waciwe zrozumienie biblijnych tekstw, a wreszcie, jak wiele trudnoci przy czytaniu wynika po prostu z niedostatecznej informacji i bardzo licznych nieporozumie, z ktrych sporo (cho na pewno nie wszystkie) atwo mona wyjani.* Konstytucja o Objawieniu, 3.Zanim jednak zajmiemy si Nowym Testamentem, musimy zacz od stwierdzenia prawdy bardzo istotnej, a czsto, niestety, zapominanej. Jest rzecz oczywist, e w inny sposb czyta te teksty chrzecijanin, inaczej yd, dla ktrego nie jest to ju sowo Boe, inaczej przedstawiciel religii nie majcej w ogle z Bibli nic wsplnego, inaczej te czowiek niewierzcy, agnostyk lub zgoa ateista. Wanie w naszej epoce dokonano wanego odkrycia, i kada lektura jest w swojej istocie zarazem aktem twrczym. Odczytanie tekstu zaley bowiem w znacznym stopniu od czytelnika, od jego skonnoci, sympatii, uprzedze i przey. Kady te ulega pokusie przenoszenia na poznawane dzieo swoich wasnych odczu i koncepcji, chocia u rnych ludzi mog to by - take w odniesieniu do tego samego tekstu - odczucia i koncepcje cakowicie rne, a nawet wrcz sobie przeciwne.Ktokolwiek jednak pragnie uchwyci myl autorw biblijnych, musi bez wzgldu na swe przekonania stara si spojrze najpierw na ich dzieo nie swoimi, ale ich oczami. Bardzo pouczajce pod tym wzgldem wydaj mi si sowa Jeana Rudhardta, historyka religii greckiej, profesora Uniwersytetu Genewskiego. Powiada on, e jeli chcemy zrozumie cokolwiek z tej czy innej religii, to nie ma na to innego sposobu, ni sta si uczniem tych, ktrych chcemy zrozumie [...]. Krtko mwic, trzeba w miar moliwoci zapomnie o naszych nawykach mylowych, aby odtworzy w sobie - tam, gdzie chodzi o religi greck - rwnie i greck mentalno"*. A zdanie to jest nie mniej suszne w odniesieniu take i do Nowego Testamentu.Podobnie jak w Rozmowach o Biblii i Rozmw o Biblii cigu dalszym zajmuj si i w tej ksice pewnym zespoem pism. Tam jednak, gdzie chodzio o Pierwsze Przymierze, pism tych byo bardzo wiele, i to w dodatku bardzo rnych. Co wicej, niemao z nich ksztatowao si przez dugie wieki, a cao ju na pimie narastaa zapewne od schyku X w. lub moe IX w. co najmniej do poowy II w. przed Chr., przy czym ograniczenie to dotyczy Biblii hebrajskiej, gdy Ksiga Mdroci (najpniej sza w katolickim kanonie Starego Testamentu) powstaa najprawdopodobniej w poowie I w. przed Chr. Przez tyle stuleci yli i dziaali najrniejsi interesujcy ludzie, wielcy* J. Rudhardt, Du mythe, de la religion grecue et de la comprehension d'autrui (O micie, religii greckiej i zrozumieniu drugiego czowieka), Geneve 1981, s. 17.wici i wielcy grzesznicy, politycy i poeci, prorocy i kapani. Nie mona byo pisa o wszystkim i o wszystkich. Cay Nowy Testament narodzi si w drugiej poowie I w. po Chr.*, co najwyej zahaczajc o pierwsze lata II w. Tu jednak nad wszystkich wyrasta jedna posta: Jezus z Nazaretu. Niektrzy Czytelnicy moe oczekiwali, i moja trzecia biblijna ksika bdzie ksik o Jezusie, o Jego yciu, nauce i pocztkach chrzecijastwa, ale - jak wynika ju z samego tytuu - tematem jej jest (podobnie jak i poprzednich) historia zespou pism literackich, nazywanego przez... [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl pingus1.htw.pl
Anna widerkwnaRozmowy o Biblii. Nowy Testament.Projekt okadki i stron tytuowych MARYNA WINIEWSKARedaktor JOLANTA KOWALCZUKRedaktor techniczny DANUTA JEZIERSKA-ACZEKOpracowanie kartograficzne SAWOMIRA JAROCISKAKorekta BOENNA FRANKOWSKAEWA ABCKACopyright by Anna widerkwna, Warszawa 2000ISBN 83-01-13044-XWydawnictwa Naukowe PWN SAul. Miodowa 10, 00-251 Warszawatel.: 69 54 321, e-mail: pwn@pwn.com.plwww.pwn.com.plWydawnictwo Naukowe PWN SAWydanie trzecieArkuszy drukarskich 22,5 + l ark. wkt. koi.Skad i amanie: Phototext. WarszawaDruk ukoczono w styczniu 2002 r.Druk i oprawa: Pabianickie Zakady Graficzne SAROZMOWY O NOWYM TESTAMENCIEPo Rozmowach o Biblii i Rozmw o Biblii cigu dalszym* pojawia si oto ksika o tytule Rozmowy o Biblii. Nowy Testament. Wynika to, jak myl, z faktu, e kiedy wychodzia pierwsza ksika ani jej Autorka, ani Wydawnictwo nie zdawali sobie w peni sprawy, co bdzie dalej. Zadecydowali w gruncie rzeczy Czytelnicy, ktrym ta jedna ksika jako nie wystarczaa, mimo ostatniego rozdziau powiconego ju Nowemu Testamentowi. Wobec tego w Rozmw o Biblii cigu dalszym staraam si przedstawi mniej jeszcze znany na og od pierwszych ksig Pisma witego okres powygnaniowy, to jest obejmujcy czasy od powrotu z wygnania babiloskiego (schyek VI w. przed Chr.) do panowania Heroda Wielkiego (31- r. przed Chr.), dochodzc w ten sposb ju do epoki ycia Jezusa i narodzin chrzecijastwa. Wtedy decyzja o napisaniu trzeciej ksiki, tym razem o Nowym Testamencie, bya ju podjta. I wanie t ksik oddajemy obecnie do rak Czytelnikw.Zgodnie z tytuem to rwnie maj by rozmowy", a zatem nie monolog. Pragn tu take skoni Czytelnika, aby nie przyjmowa jedynie biernie podanych tu wiadomoci i moich rozwaa, lecz by si wczy czynnie do wsplnej pracy. W tym celu powinien z jednej strony samodzielnie myle, z drugiej za czyta t ksik z Bibli w rku. Wanie: z Bibli! Nadal bowiem pozostaje aktualna zasada, e Bibli objania najlepiej sama Biblia.* A. widerkwna, Rozmowy o Biblii, Warszawa 2000 (wyd. 6; 1994 - wyd. 1); A. widerkwna, Rozmw o Biblii cig dalszy, Warszawa 2000 (wyd. 3; 1996 - wyd. 1). Oba tytuy bdziemy cyt. dalej: Rozmowy o Biblii i Rozmw o Biblii cig dalszy. 5Nie jest wykluczone, e kto w tym miejscu zechce zaprotestowa. Moe zreszt sprowokuje go do tego sam tytu ksiki - Rozmowy o Biblii. Nowy Testament - gdy on przywyk ten Nowy Testament jako od reszty Biblii odcza, uwaajc j przede wszystkim za okrelenie tego, co nazywamy zazwyczaj Starym Testamentem.A tymczasem - jak mwi w. Augustyn - Nowy Testament jest ukryty w Starym, a Stary Testament wyjania si w Nowym", a sowa te przytacza za nim rwnie nowy Katechizm Kocioa Katolickiego*. Powizania te i zalenoci musz by oczywiste i dla tego, kto chrzecijaninem nie jest, tyle tylko, e bdzie je inaczej interpretowa i ocenia. Dla niego to wanie Koci, zrodzony jako nowa sekta judaizmu, od samego pocztku odczytywa po swojemu to, co mia pniej nazwa Starym Testamentem, odnajdujc w nim zapowiedzi, ktre uznawa za zrealizowane w Nowym. Dla judaizmu za Biblia bya zawsze Boym Sowem ywym. Wielu chrzecijan natomiast o tym jakby nie pamitao. Niektrym z nich wydawao si czasem, a niekiedy wbrew oficjalnej nauce Kocioa wydaje si nadal, e Stary Testament jest im wcale niepotrzebny. A tymczasem bez jego dobrej znajomoci ani wierzcy, ani niewierzcy nie moe poj w peni Nowego. I nie chodzi tu tylko o cytaty czy cakiem wyrane odwoania. Nowe Przymierze wyrasta z Przymierza Pierwszego i nie sposb jednego zrozumie bez drugiego. A poniewa spotkanie z owym Pierwszym Przymierzem jest dla nas na og trudniejsze, byo rzecz logiczn, bym zacza najpierw od niego.Wielokrotnie w poprzednich ksikach staraam si zwrci uwag Czytelnikw na wano waciwego zrozumienia wystpujcych w Biblii gatunkw i form literackich, niekiedy cakiem dla nas obcych. Nie zawsze zdajemy sobie spraw, e dotyczy to take Nowego Testamentu, ktry wydaje si nam o tyle bliszy od Starego. A przecie jedynie poprawne rozpoznanie gatunku literackiego pozwala na waciw interpretacj tekstu oraz na zrozumienie intencji autora, ktra - dla czytelnika wierzcego - jest rwnie intencj samego Boga. Ot Sobr Watykaski II w Konstytucji o Objawieniu stwierdza, e do sporzdzenia Ksig witych wybra Bg ludzi w ten* w. Augustyn, Quaestiones in Heptateuchum, 2,73 (PL 34,623), w przekadzie Autorki; por. Sobr Watykaski II, Konstytucja o Objawieniu, 16, oraz Katechizm 6 Kocioa Katolickiego, 129, Pozna 1994.sposb, i pracujc dla Niego posugiwali si swymi wasnymi moliwociami i zdolnociami", byli zatem w peni prawdziwymi autorami". Bg bowiem przemawia do ludzi na sposb ludzki". Aby Go zatem zrozumie, trzeba przede wszystkim stara si zrozumie, co chcieli powiedzie swoim wspczesnym ludzcy autorzy. Inaczej przecie czyta si poemat lub hymn religijny, inaczej tekst prawniczy, inaczej przypowie. Bdne okrelenie gatunku literackiego musi prowadzi do nieporozumie*.Nie mniejsze trudnoci wynikaj rwnie z potrzeby korzystania z tumaczenia. Nowy Testament jest w caoci pisany po grecku. Wikszo z nas tego jzyka nie zna, a kady przekad, choby najlepszy, jest jakim znieksztaceniem. Co gorsza, nie chodzi tu tylko o przekad z jednego jzyka na drugi, lecz rwnie o prb przeoenia na nasze kategorie mylowe obcej nam pod wieloma wzgldami mentalnoci ludzi yjcych niemal dwa tysice lat temu.Zadanie, ktrego si podjam, nie jest bynajmniej atwe, mimo e ju od do dawna prowadz wykady biblijne na Uniwersytecie Warszawskim i biblijne spotkania w grupach, zwizanych z kilkoma kocioami. Z zawodu jestem, jak to si mwi potocznie, staroyt-nikiem", a dokadniej - przede wszystkim historykiem kultury staroytnego wiata mwicego po grecku, z przekonania za katoliczk. To podwjne uwarunkowanie, ktre kazao mi bardzo wczenie zainteresowa si Pismem witym, wpyno te w sposb znaczcy na ksztat moich Rozmw o Biblii (kadej z trzech ksiek). Przychodzc ze wiata pogaskiego nauczyam si bowiem patrze na Bibli rwnie z punktu widzenia pogan, co pozwala niekiedy zauway rzeczy niedostrzegalne z innej perspektywy. A piszc jako katoliczka staram si przy okazji przedstawi moim Czytelnikom - tym wierzcym i tym niewierzcym - take i to, co mwi na te tematy Koci katolicki, a o czym czsto nie maj pojcia tak jedni, jak i drudzy. Wszystkim te bez rnicy chciaabym pokaza, jak widzi dzisiaj ca Bibli i Nowy Testament w szczeglnoci wspczesna nauka i jak cenne dla kadego moe by waciwe zrozumienie biblijnych tekstw, a wreszcie, jak wiele trudnoci przy czytaniu wynika po prostu z niedostatecznej informacji i bardzo licznych nieporozumie, z ktrych sporo (cho na pewno nie wszystkie) atwo mona wyjani.* Konstytucja o Objawieniu, 3.Zanim jednak zajmiemy si Nowym Testamentem, musimy zacz od stwierdzenia prawdy bardzo istotnej, a czsto, niestety, zapominanej. Jest rzecz oczywist, e w inny sposb czyta te teksty chrzecijanin, inaczej yd, dla ktrego nie jest to ju sowo Boe, inaczej przedstawiciel religii nie majcej w ogle z Bibli nic wsplnego, inaczej te czowiek niewierzcy, agnostyk lub zgoa ateista. Wanie w naszej epoce dokonano wanego odkrycia, i kada lektura jest w swojej istocie zarazem aktem twrczym. Odczytanie tekstu zaley bowiem w znacznym stopniu od czytelnika, od jego skonnoci, sympatii, uprzedze i przey. Kady te ulega pokusie przenoszenia na poznawane dzieo swoich wasnych odczu i koncepcji, chocia u rnych ludzi mog to by - take w odniesieniu do tego samego tekstu - odczucia i koncepcje cakowicie rne, a nawet wrcz sobie przeciwne.Ktokolwiek jednak pragnie uchwyci myl autorw biblijnych, musi bez wzgldu na swe przekonania stara si spojrze najpierw na ich dzieo nie swoimi, ale ich oczami. Bardzo pouczajce pod tym wzgldem wydaj mi si sowa Jeana Rudhardta, historyka religii greckiej, profesora Uniwersytetu Genewskiego. Powiada on, e jeli chcemy zrozumie cokolwiek z tej czy innej religii, to nie ma na to innego sposobu, ni sta si uczniem tych, ktrych chcemy zrozumie [...]. Krtko mwic, trzeba w miar moliwoci zapomnie o naszych nawykach mylowych, aby odtworzy w sobie - tam, gdzie chodzi o religi greck - rwnie i greck mentalno"*. A zdanie to jest nie mniej suszne w odniesieniu take i do Nowego Testamentu.Podobnie jak w Rozmowach o Biblii i Rozmw o Biblii cigu dalszym zajmuj si i w tej ksice pewnym zespoem pism. Tam jednak, gdzie chodzio o Pierwsze Przymierze, pism tych byo bardzo wiele, i to w dodatku bardzo rnych. Co wicej, niemao z nich ksztatowao si przez dugie wieki, a cao ju na pimie narastaa zapewne od schyku X w. lub moe IX w. co najmniej do poowy II w. przed Chr., przy czym ograniczenie to dotyczy Biblii hebrajskiej, gdy Ksiga Mdroci (najpniej sza w katolickim kanonie Starego Testamentu) powstaa najprawdopodobniej w poowie I w. przed Chr. Przez tyle stuleci yli i dziaali najrniejsi interesujcy ludzie, wielcy* J. Rudhardt, Du mythe, de la religion grecue et de la comprehension d'autrui (O micie, religii greckiej i zrozumieniu drugiego czowieka), Geneve 1981, s. 17.wici i wielcy grzesznicy, politycy i poeci, prorocy i kapani. Nie mona byo pisa o wszystkim i o wszystkich. Cay Nowy Testament narodzi si w drugiej poowie I w. po Chr.*, co najwyej zahaczajc o pierwsze lata II w. Tu jednak nad wszystkich wyrasta jedna posta: Jezus z Nazaretu. Niektrzy Czytelnicy moe oczekiwali, i moja trzecia biblijna ksika bdzie ksik o Jezusie, o Jego yciu, nauce i pocztkach chrzecijastwa, ale - jak wynika ju z samego tytuu - tematem jej jest (podobnie jak i poprzednich) historia zespou pism literackich, nazywanego przez... [ Pobierz całość w formacie PDF ]