Rosliny owadozerne, eBooks txt
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Z. BoHUSZEwICZ�WNARO�LINY OWADO�ERNEOPRACOWANE WED�UG KERNERA VON MARILAUN I IN.NAK�AD KSI�GARNI �W. WOJCIECHAPOZNA� - WARSZAWA - WILNO - LUBLIn1927I. Rosiczka.Wiemy, �e zwierz�ta drapie�ne czatuj�na zdobycz, uganiaj� si� za ni�, a gdy dop�dz�, to rzucaj� si� i zabijaj� ofiar�: zwierz�tami�so�erne przy pomocy pazur�w i z�b�wptaki drapie�ne przy pomocy dzioba. Gdyobezw�adni� ofiar�, w�wczas j� po�eraj�.Kiedy m�wimy o ro�li nach owado�ernych, interesuje nas przedewszystkiem pyta-nie: jak chwytaj� one sw� zdobycz? Wszakro�lina tkwi nieruchomo w ziemi, nie mo�ewi�c na owady napada�, nie posiada te� dotego takiej broni, jak� maj� zwierz�ta. Mimo-woli powstaje przypuszczenie, �e i ro�linamo�e pochwyci� zdobycz, je�eli ta ostatniasama si� do niej zbli�y, ro�lina musi posiada�jakie� przystosowania, u�atwiaj�ce jej t� czynno��. Wiemy przecie�, �e niekt�re owadycz�sto odwiedzaj� kwiaty wydzielaj�ce du�onektaru, �e kwiaty rozmaitych ro�lin posia-daj� cechy wabi�ce, (jak np. jaskraw� barw�,mocny zapach), kt�re n�c� owady. Odwiedziny skrzydlatych tych go�ci nie pozostaj�bez po�ytku dla ro�lin: wysysaj�c nektar,o��vady przenosz� py�ek z kwiatka na kwia-tek i w ten spos�b u�atwiaj� opylenie, kt�rejest niezb�dne do wytworzenia si� owoc�wi nasion.Zbadajmy, czy ro�liny owado�erne nieposiadaj� r�wnie� jakich cech wabi�cych,u�atwiaj�cych im chwytanie owad�w, a bada-nia nasze zacznijmy od rosiczki.Rosiczka okr�g�olistna (Drosera rotundifolia) ro�nie pospolicie na bagnachtorfiastych w Europie, Azji i Ameryce P�nocnej. Jest to niewielka ro�linka o listkach,u�o�onych p�asko na ziemi nakszta�t r�yczki,ze �rodka kt�rej wystrzela p�d, zako�czony bia-�emi kwiatami. Przyjrzyjmy si� li�ciomro�linki. Li�cie zwierzchu wydaj� si� czer-wonawe, gdy� s� g�sto poro�ni�te czerwonemiw�oskami. Ka�dy taki w�osek sk�ada si�z n�ki, zako�czonej okr�g�aw� g��wk� - gru-czo�kiem. W�oski te ku �rodkowi li�cia s�zielonkawe, kr�tkie i stercz� pionowo, za�bli�ej kraw�dzi li�cia s� czerwonawe i rosn�pochy�o nazewn�trz. Ca�o�� przypomina ma��poduszeczk�, naje�on� szpilkami. Ka�dyw�osek wydziela z gruczo�ka na ko�cu prze-zroczyst� kropelk� lepkiego p�ynu; kropelkite b�yszcz� na s�o�cu niby rosa, st�d nazwaro�liny.Owady,.w poszukiwaniu nektaru, zwabione b�yszcz�c� odkropelek powierzchni�li�ci rosiczki, siadaj�na niej, alenaty chmiastsi� przyklejaj�. Owad,komar, �uczek lub�muszka, zaczyna si�rzuca�, trzepota� skrzyde�kami, usi�uj�c wydosta� si� z matni, lecz dotykaprzytem innych, s�siednich gruczo�k�w, kt�rezkolei oblewaj� go lepk� ciecz�. Ciecz ta:zakleja ma�e otworki rurek do oddychania,kt�re mieszcz� si� z ka�dej strony po bokachcia�a owada, a to nieodwo�alnie poci�ga za�sob� do�� szybk� �mier�. Tymczasem w li�ciurosiczki zachodz� ciekawe zmiany. O ile�owad usiad� na �rodku li�cia, to po pewnymczasie, kiedy ofiara przestaje si� porusza�, naj-bli�ej po�o�one w�oski zaczynaj� pochyla� si�ku niej, a� dop�ki nie dotkn� jej swemi gruczo�kami; niebawem czyni� to samow�oski nast�pnego szeregu, nast�pnie pochy-laj� si� jeszcze dalej po�o�one w�oski, a�wreszcie wszystkie prawie dotykaj� gruczo�kami pojmanego owada. Gruczo�ki zaczynaj��vydziela� coraz wi�cej lepkiej cieczy, kt�razalewa ca�kowicie ofiar�. Wszystko to trwagodzin�, czasem kilka godzin lub dtu�ei. Nie-kiedy brzegi li�cia zaginaj� si� do wewn�trz,zamykaj�c owada jakby w woreczku.O ile owad usi�dzie nie na �rodku, leczbli�ej kraw�dzi li�cia i dotknie kilku stercz�-cych tam w�osk�w, to ju� po kilku minutach,a w niekt�rych wypadkach po niespe�na minucie w�oski zaczynaj� si� pochyla� ku �rod-kowi li�cia, posuwaj�c jednocze�nie w tamt�stron� cia�o owada. Wskutek tego najbli�ejpo�o�one, a nast�pnie i coraz dalsze w�oskipochylaj� si� nie ku �r odkowi, jak pierwej,jeno w przeciwn� stron�, tam gdzie le�y cia�oowada. Zdarza si� tak�e, �e na dw�ch przeciwleg�ych kraw�dziach li�cia usi�d� owady,w�wczas cz�� w�osk�w pochyla si� ku jed-nemu, druga cz�� - ku drugiemu. - Roz-maite, w wi�kszo�ci drobne owady, to jakgdybyzdobycz rosiczki; zwabione b�yszcz�cemi nali�ciu kropelkami, lec� nao�lep, siadaj� na li�ciui wpadaj� w zdradzieck� pu�apk�. Najpospolit-sz� zdobycz� rosiczki bywaj� male�kie muszki,ale niekiedy trafiaj� si� i wi�ksze ofiary :motylki, nawet koniki polne. W takich wy-padkach w uwi�zieniu zdobyczy bior� udzia�dwa albo i wi�cej listk�w.II. W jaki spos�b rosiczka trawisw� zdobyCz ?W�oski rosiczki w ci�gu kilku dni pozostaj�pochylone nad cia�em owada i trzymaj� go,gruczo�ki za� wydzielaj� bardzo wiele soku,kt�ry sam przez si� ulega zmianie, mianowiciestaje si� kwa�ny i ze wzgl�du na swe w�asno�ci podobny do soku, jaki jest w �o��dkuCz�owieka i u z�vierz�t. �eby zrozumie� do-brze, jakie jest dzia�anie tego soku, musimywpierw powiedzie� s��w par� o tem, jakodbywa si� trawienie pokarmu w ciele zwie-rz�cia.Po prze�kni�ciu pokarmu dostaje si� ondo �o��dka i kiszek i ulega strawieniu. Tra-wienie polega na tem, �e te substancje pokar-mowe, kt�re nie rozpuszczaj� si� w wodzie,staj� si� rozpuszczalne pod wp�ywemrozmaitych sok�w, kt�re wydziela organizmzwierz�cy. A o to w�a�nie chodzi, - gdy�pokarm tylko w stanie p�ynnym mo�e si�przes�cza� do naczy� krwiono�nych i od�y-wia� cia�o. Ju� w �o��dku pokarmy ulegaj�dzia�aniu soku �o��dkowego. Sok ten jestk w a � n y i zawiera substancj� zwan� p e ps y n �; kwas i pepsyna posiadaj� t� w�asno��,�e rozpuszczaj� cz�ciowo, czyli t r a w i �twarde, zawieraj�ce bia�ko pokarmy, jak to :jajko, ser, niekt�re jarzyny a tak�e mi�so,kt�re sk�ada si� w znacznej cz�ci z substan-cyj bia�kowych. Te substancje, po roz�o�eniuich przez sok �o��dkowy, ulegaj� innym jeszczeprzemianom, a� wko�cu w postaci p�ynudostaj� si� do naczy� krwiono�nych i wp�ywaj� na og�lne od�ywianie organizmu.Sok �o��dkowy rozpuszcza tylko pokarmybia�kowe, to znaczy takie, kt�re sk�adaj� si�z substancyj, zbli�onych pod wzgl�dem che-micznym do bia�ka jaja ptasiego. Nazywamyje r�wnie� a z o t o w e m i, zawieraj� one bo-wiem zawsze azot. W przeciwie�stwie donich substancje b e z a z o t o w e, jak np.t�uszcze, krochmal nie poddaj� si� dzia�aniusoku �o��dkowego, a zostaj� strawione w kisz-kach pod wp�ywem innych wydzielanychprzez organizm sok�w.Sok, kt�ry wydziela si� z gruczo�k�wrosiczki, posiada te same w�asno�ci, co sok�o��dkowy, to znaczy jest kwa�ny i zawierapepsyn�,mo�e wi�c strawi� mi�kkie cz�cicia�a owada, kt�re podobnie jak mi�so innychzwierz�t sk�adaj� si� �r�wnie z substancyjbia�kowych. Cz�ci te pod wp�ywem trawi�-cego soku rozpuszczaj� si� w nim, tworz�cw ten spos�b p�yn pokarmowy, kt�ry li��wch�ania za po�rednictwem gruczo�k�w i od�y-wia nim ca�� ro�lin�.Gdy resztki soku wsi�kn� w li��, w�wczasw�oski zaczynaj� si� znowu wyprostowywa�.S� one ju� suche, gdy� ca�a lepka ciecz znik�abez �ladu, to te� twarde, niestrawione resztkicia�a owada, cz�ci pancerza, paszczy, �apki,pazurki �atwo spadaj� z li�cia, por��vane przezwiatr. Niebawem gruczo�ki zaczynaj� znowuwydziela� kropelki lepkiei cieczy, mog� wi�cznowu przyst�pi� do zwyk�ej swojej czyn-no�ci : do chwytania zdobyczy.Tak wi�c, bez wzgl�du na brak �o��dkai kiszek, rosiczka mo�e te� "strawi�" owada.R�nica polega na tem, �e ro�lina zatrzymujei trawi zdobycz na powierzchni li�cia, nie za�wewn�trz cia�a, jak zwierz�. Sam procestra�vienia jednak odbywa si� tu i tam zupe�nie podobnie.Uczeni dowiedli na podstawie bardzowielu do�wiadcze�, �e sok z gruczo�k�w ro-siczki dzia�a zupe�nie tak samo jak sok �o��d-kowy zwierz�t. Wykonywano nast�puj�ce.pr�by : k�adzono na listku rosiczki ma�e ka-wa�eczki mi�sa lub jajka ugotowanego natwardo, kawa�eczki ko�ci, paznokcia, ,kroch-malu, t�uszczu lub krople mleka i t. p. C�.si� okaza�o? Pod wp�ywem p�ynu z gruczo�k�w rosiczki rozpuszcza�y si� tylko takiesubstancje, kt�re, jak mi�so, bia�ko, ko�citrawi sok �o��dkowy. Krople mleka zamie-nia�y si� w twar�g a kawa�eczki twarogur�wnie� rozpuszcza�y si� w soku, podobniejak rozpuszczaj� si� w soku �o��dkowym.Przeciwnie, nie rozpuszcza�y si� wcale w p�ynie kawa�eczki t�uszczu, krochmalu, paznokcia,s� to bowiem substancje bezazotowe, kt�rychnie rozpuszcza r�wnie� sok �o��dkowy.Uczeni pr�bowali dalej dawa� rosiczcenasiona rozmaitych ro�lin, py�ek kwiatowy,kawa�eczki li�ci. Ale i w tym wypadku tylkopewna cz�� substancji tych cia� ulega�a stra-wieniu. Cz�sto si� zdarza w naturze, �e wiatrprzyniesie na li�cie ro�liny nasionka i py�ek:rosiczka w�wczas korzysta z tego pokarmu,podobnie jak ze z�owionych owad�w.Gdy uczeni pr�bowali dalej k�a�� na li�cierosiczki r�ne nie nadaj�ce si� do strawieniaprzedmioty, jak naprz. kamyczki, kawa�eczkiw�gla, szk�a, korka, w�oski niekiedy pochyla�ysi� nieco, zatrzymuj�c �w przedmiot, nie trwa�oto jednak d�ugo i niebawem do�� pr�dko,w niespe�na dob� ro�linka znowu wyprosto-wywa�a swe w�oski, jakby na dow�d, �ezasz�a pomy�ka.Nadzwyczajna jest ta wra�liwo�� w�osk�wrosiczki ! Wra�liwsze s� one ni� nasze cia�o.Uczeni poddawali je nast�puj�cej pr�bie: bralimalutki odcinek w�osa. tak maly, �e wa�y�zaledwie 1/80000 g r a m a i k�adli ostro�nie nagruczo�ek w�oska rosiczki. Ci�ar ten jesttak nieznaczny, �e gdyby�my go po�o�yli na ko�cu j�zyka, toby�my nie poczuli go wcale,cho� koniec j�zyka jest najwra�liwsz� cz�ci�naszego cia�a. Natomiast w�osek, na kt�rymle�a� ten ci�ar znikomy, pochyli� si� jednak;znaczy to, �e zareagowa� czyli odpowiedzia�na podniet�, kt�rej my odczu� nie mo�emywcale.Oczywi�cie tylko d�u�sze, trwaj�ce przy-najmniej kilka sekund dotkni�cie mo�e podra... [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl pingus1.htw.pl
Z. BoHUSZEwICZ�WNARO�LINY OWADO�ERNEOPRACOWANE WED�UG KERNERA VON MARILAUN I IN.NAK�AD KSI�GARNI �W. WOJCIECHAPOZNA� - WARSZAWA - WILNO - LUBLIn1927I. Rosiczka.Wiemy, �e zwierz�ta drapie�ne czatuj�na zdobycz, uganiaj� si� za ni�, a gdy dop�dz�, to rzucaj� si� i zabijaj� ofiar�: zwierz�tami�so�erne przy pomocy pazur�w i z�b�wptaki drapie�ne przy pomocy dzioba. Gdyobezw�adni� ofiar�, w�wczas j� po�eraj�.Kiedy m�wimy o ro�li nach owado�ernych, interesuje nas przedewszystkiem pyta-nie: jak chwytaj� one sw� zdobycz? Wszakro�lina tkwi nieruchomo w ziemi, nie mo�ewi�c na owady napada�, nie posiada te� dotego takiej broni, jak� maj� zwierz�ta. Mimo-woli powstaje przypuszczenie, �e i ro�linamo�e pochwyci� zdobycz, je�eli ta ostatniasama si� do niej zbli�y, ro�lina musi posiada�jakie� przystosowania, u�atwiaj�ce jej t� czynno��. Wiemy przecie�, �e niekt�re owadycz�sto odwiedzaj� kwiaty wydzielaj�ce du�onektaru, �e kwiaty rozmaitych ro�lin posia-daj� cechy wabi�ce, (jak np. jaskraw� barw�,mocny zapach), kt�re n�c� owady. Odwiedziny skrzydlatych tych go�ci nie pozostaj�bez po�ytku dla ro�lin: wysysaj�c nektar,o��vady przenosz� py�ek z kwiatka na kwia-tek i w ten spos�b u�atwiaj� opylenie, kt�rejest niezb�dne do wytworzenia si� owoc�wi nasion.Zbadajmy, czy ro�liny owado�erne nieposiadaj� r�wnie� jakich cech wabi�cych,u�atwiaj�cych im chwytanie owad�w, a bada-nia nasze zacznijmy od rosiczki.Rosiczka okr�g�olistna (Drosera rotundifolia) ro�nie pospolicie na bagnachtorfiastych w Europie, Azji i Ameryce P�nocnej. Jest to niewielka ro�linka o listkach,u�o�onych p�asko na ziemi nakszta�t r�yczki,ze �rodka kt�rej wystrzela p�d, zako�czony bia-�emi kwiatami. Przyjrzyjmy si� li�ciomro�linki. Li�cie zwierzchu wydaj� si� czer-wonawe, gdy� s� g�sto poro�ni�te czerwonemiw�oskami. Ka�dy taki w�osek sk�ada si�z n�ki, zako�czonej okr�g�aw� g��wk� - gru-czo�kiem. W�oski te ku �rodkowi li�cia s�zielonkawe, kr�tkie i stercz� pionowo, za�bli�ej kraw�dzi li�cia s� czerwonawe i rosn�pochy�o nazewn�trz. Ca�o�� przypomina ma��poduszeczk�, naje�on� szpilkami. Ka�dyw�osek wydziela z gruczo�ka na ko�cu prze-zroczyst� kropelk� lepkiego p�ynu; kropelkite b�yszcz� na s�o�cu niby rosa, st�d nazwaro�liny.Owady,.w poszukiwaniu nektaru, zwabione b�yszcz�c� odkropelek powierzchni�li�ci rosiczki, siadaj�na niej, alenaty chmiastsi� przyklejaj�. Owad,komar, �uczek lub�muszka, zaczyna si�rzuca�, trzepota� skrzyde�kami, usi�uj�c wydosta� si� z matni, lecz dotykaprzytem innych, s�siednich gruczo�k�w, kt�rezkolei oblewaj� go lepk� ciecz�. Ciecz ta:zakleja ma�e otworki rurek do oddychania,kt�re mieszcz� si� z ka�dej strony po bokachcia�a owada, a to nieodwo�alnie poci�ga za�sob� do�� szybk� �mier�. Tymczasem w li�ciurosiczki zachodz� ciekawe zmiany. O ile�owad usiad� na �rodku li�cia, to po pewnymczasie, kiedy ofiara przestaje si� porusza�, naj-bli�ej po�o�one w�oski zaczynaj� pochyla� si�ku niej, a� dop�ki nie dotkn� jej swemi gruczo�kami; niebawem czyni� to samow�oski nast�pnego szeregu, nast�pnie pochy-laj� si� jeszcze dalej po�o�one w�oski, a�wreszcie wszystkie prawie dotykaj� gruczo�kami pojmanego owada. Gruczo�ki zaczynaj��vydziela� coraz wi�cej lepkiej cieczy, kt�razalewa ca�kowicie ofiar�. Wszystko to trwagodzin�, czasem kilka godzin lub dtu�ei. Nie-kiedy brzegi li�cia zaginaj� si� do wewn�trz,zamykaj�c owada jakby w woreczku.O ile owad usi�dzie nie na �rodku, leczbli�ej kraw�dzi li�cia i dotknie kilku stercz�-cych tam w�osk�w, to ju� po kilku minutach,a w niekt�rych wypadkach po niespe�na minucie w�oski zaczynaj� si� pochyla� ku �rod-kowi li�cia, posuwaj�c jednocze�nie w tamt�stron� cia�o owada. Wskutek tego najbli�ejpo�o�one, a nast�pnie i coraz dalsze w�oskipochylaj� si� nie ku �r odkowi, jak pierwej,jeno w przeciwn� stron�, tam gdzie le�y cia�oowada. Zdarza si� tak�e, �e na dw�ch przeciwleg�ych kraw�dziach li�cia usi�d� owady,w�wczas cz�� w�osk�w pochyla si� ku jed-nemu, druga cz�� - ku drugiemu. - Roz-maite, w wi�kszo�ci drobne owady, to jakgdybyzdobycz rosiczki; zwabione b�yszcz�cemi nali�ciu kropelkami, lec� nao�lep, siadaj� na li�ciui wpadaj� w zdradzieck� pu�apk�. Najpospolit-sz� zdobycz� rosiczki bywaj� male�kie muszki,ale niekiedy trafiaj� si� i wi�ksze ofiary :motylki, nawet koniki polne. W takich wy-padkach w uwi�zieniu zdobyczy bior� udzia�dwa albo i wi�cej listk�w.II. W jaki spos�b rosiczka trawisw� zdobyCz ?W�oski rosiczki w ci�gu kilku dni pozostaj�pochylone nad cia�em owada i trzymaj� go,gruczo�ki za� wydzielaj� bardzo wiele soku,kt�ry sam przez si� ulega zmianie, mianowiciestaje si� kwa�ny i ze wzgl�du na swe w�asno�ci podobny do soku, jaki jest w �o��dkuCz�owieka i u z�vierz�t. �eby zrozumie� do-brze, jakie jest dzia�anie tego soku, musimywpierw powiedzie� s��w par� o tem, jakodbywa si� trawienie pokarmu w ciele zwie-rz�cia.Po prze�kni�ciu pokarmu dostaje si� ondo �o��dka i kiszek i ulega strawieniu. Tra-wienie polega na tem, �e te substancje pokar-mowe, kt�re nie rozpuszczaj� si� w wodzie,staj� si� rozpuszczalne pod wp�ywemrozmaitych sok�w, kt�re wydziela organizmzwierz�cy. A o to w�a�nie chodzi, - gdy�pokarm tylko w stanie p�ynnym mo�e si�przes�cza� do naczy� krwiono�nych i od�y-wia� cia�o. Ju� w �o��dku pokarmy ulegaj�dzia�aniu soku �o��dkowego. Sok ten jestk w a � n y i zawiera substancj� zwan� p e ps y n �; kwas i pepsyna posiadaj� t� w�asno��,�e rozpuszczaj� cz�ciowo, czyli t r a w i �twarde, zawieraj�ce bia�ko pokarmy, jak to :jajko, ser, niekt�re jarzyny a tak�e mi�so,kt�re sk�ada si� w znacznej cz�ci z substan-cyj bia�kowych. Te substancje, po roz�o�eniuich przez sok �o��dkowy, ulegaj� innym jeszczeprzemianom, a� wko�cu w postaci p�ynudostaj� si� do naczy� krwiono�nych i wp�ywaj� na og�lne od�ywianie organizmu.Sok �o��dkowy rozpuszcza tylko pokarmybia�kowe, to znaczy takie, kt�re sk�adaj� si�z substancyj, zbli�onych pod wzgl�dem che-micznym do bia�ka jaja ptasiego. Nazywamyje r�wnie� a z o t o w e m i, zawieraj� one bo-wiem zawsze azot. W przeciwie�stwie donich substancje b e z a z o t o w e, jak np.t�uszcze, krochmal nie poddaj� si� dzia�aniusoku �o��dkowego, a zostaj� strawione w kisz-kach pod wp�ywem innych wydzielanychprzez organizm sok�w.Sok, kt�ry wydziela si� z gruczo�k�wrosiczki, posiada te same w�asno�ci, co sok�o��dkowy, to znaczy jest kwa�ny i zawierapepsyn�,mo�e wi�c strawi� mi�kkie cz�cicia�a owada, kt�re podobnie jak mi�so innychzwierz�t sk�adaj� si� �r�wnie z substancyjbia�kowych. Cz�ci te pod wp�ywem trawi�-cego soku rozpuszczaj� si� w nim, tworz�cw ten spos�b p�yn pokarmowy, kt�ry li��wch�ania za po�rednictwem gruczo�k�w i od�y-wia nim ca�� ro�lin�.Gdy resztki soku wsi�kn� w li��, w�wczasw�oski zaczynaj� si� znowu wyprostowywa�.S� one ju� suche, gdy� ca�a lepka ciecz znik�abez �ladu, to te� twarde, niestrawione resztkicia�a owada, cz�ci pancerza, paszczy, �apki,pazurki �atwo spadaj� z li�cia, por��vane przezwiatr. Niebawem gruczo�ki zaczynaj� znowuwydziela� kropelki lepkiei cieczy, mog� wi�cznowu przyst�pi� do zwyk�ej swojej czyn-no�ci : do chwytania zdobyczy.Tak wi�c, bez wzgl�du na brak �o��dkai kiszek, rosiczka mo�e te� "strawi�" owada.R�nica polega na tem, �e ro�lina zatrzymujei trawi zdobycz na powierzchni li�cia, nie za�wewn�trz cia�a, jak zwierz�. Sam procestra�vienia jednak odbywa si� tu i tam zupe�nie podobnie.Uczeni dowiedli na podstawie bardzowielu do�wiadcze�, �e sok z gruczo�k�w ro-siczki dzia�a zupe�nie tak samo jak sok �o��d-kowy zwierz�t. Wykonywano nast�puj�ce.pr�by : k�adzono na listku rosiczki ma�e ka-wa�eczki mi�sa lub jajka ugotowanego natwardo, kawa�eczki ko�ci, paznokcia, ,kroch-malu, t�uszczu lub krople mleka i t. p. C�.si� okaza�o? Pod wp�ywem p�ynu z gruczo�k�w rosiczki rozpuszcza�y si� tylko takiesubstancje, kt�re, jak mi�so, bia�ko, ko�citrawi sok �o��dkowy. Krople mleka zamie-nia�y si� w twar�g a kawa�eczki twarogur�wnie� rozpuszcza�y si� w soku, podobniejak rozpuszczaj� si� w soku �o��dkowym.Przeciwnie, nie rozpuszcza�y si� wcale w p�ynie kawa�eczki t�uszczu, krochmalu, paznokcia,s� to bowiem substancje bezazotowe, kt�rychnie rozpuszcza r�wnie� sok �o��dkowy.Uczeni pr�bowali dalej dawa� rosiczcenasiona rozmaitych ro�lin, py�ek kwiatowy,kawa�eczki li�ci. Ale i w tym wypadku tylkopewna cz�� substancji tych cia� ulega�a stra-wieniu. Cz�sto si� zdarza w naturze, �e wiatrprzyniesie na li�cie ro�liny nasionka i py�ek:rosiczka w�wczas korzysta z tego pokarmu,podobnie jak ze z�owionych owad�w.Gdy uczeni pr�bowali dalej k�a�� na li�cierosiczki r�ne nie nadaj�ce si� do strawieniaprzedmioty, jak naprz. kamyczki, kawa�eczkiw�gla, szk�a, korka, w�oski niekiedy pochyla�ysi� nieco, zatrzymuj�c �w przedmiot, nie trwa�oto jednak d�ugo i niebawem do�� pr�dko,w niespe�na dob� ro�linka znowu wyprosto-wywa�a swe w�oski, jakby na dow�d, �ezasz�a pomy�ka.Nadzwyczajna jest ta wra�liwo�� w�osk�wrosiczki ! Wra�liwsze s� one ni� nasze cia�o.Uczeni poddawali je nast�puj�cej pr�bie: bralimalutki odcinek w�osa. tak maly, �e wa�y�zaledwie 1/80000 g r a m a i k�adli ostro�nie nagruczo�ek w�oska rosiczki. Ci�ar ten jesttak nieznaczny, �e gdyby�my go po�o�yli na ko�cu j�zyka, toby�my nie poczuli go wcale,cho� koniec j�zyka jest najwra�liwsz� cz�ci�naszego cia�a. Natomiast w�osek, na kt�rymle�a� ten ci�ar znikomy, pochyli� si� jednak;znaczy to, �e zareagowa� czyli odpowiedzia�na podniet�, kt�rej my odczu� nie mo�emywcale.Oczywi�cie tylko d�u�sze, trwaj�ce przy-najmniej kilka sekund dotkni�cie mo�e podra... [ Pobierz całość w formacie PDF ]